Η εγκυμοσύνη είναι μια μία ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή κάθε γυναίκας και κάθε μία είναι πολύτιμη! Όταν έχουμε να διαχειριστούμε την εγκυμοσύνη γυναίκας με προ υπάρχον Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) τύπου 1 τότε σίγουρα απαιτείται σωστή ενημέρωση, παρακολούθηση και φροντίδα της γυναίκας αυτής.
Τα πάντα ξεκινάνε από τον προγραμματισμό της εγκυμοσύνης όταν αυτό είναι εφικτό! Οι συστάσεις μιλάνε για τιμή γλυκοζυλιωμένης ( HbA1c) προ – εγκυμοσύνης ίση ή μικρότερη του 6.5% . Μπορεί να επιτευχθεί εάν διατηρήσουμε γλυκαιμικούς στόχους κοντά σε επίπεδα:
- Νηστείας <95 mg/dl
- 1 ώρα μετά την ΕΝΑΡΞΗ γεύματος <140 mg/dl
- 2 ώρες μετά <120 mg/dl
Πολύ συχνά μια εγκυμοσύνη είναι η αφορμή για εκπαίδευση από την αρχή! Υπάρχει ανάγκη για πιο συχνές σαφώς μετρήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας και προ ύπνου. Η χρήση συστημάτων συνεχούς καταγραφής έχει αρκετά βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να αποφεύγουμε τις μεγάλες διακυμάνσεις στα επίπεδα γλυκόζης αλλά την ίδια στιγμή και τις σοβαρές υπογλυκαιμίες. Από την άλλη μέρος της ενημέρωσης είναι και ο έλεγχος για κετόνες σε μέρες ασθενείας ή όταν υπάρχουν παρατεταμένες υπεργλυκαιμίες.
Πολύ μεγάλο κομμάτι της ενημέρωσης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει να κάνει και με τις αναλογίες ινσουλίνης : υδατανθράκων καθώς και την αναλογία ευαισθησίας για τις ανάγκες διόρθωσης. Πρέπει να τονίσουμε την ανάγκη για ισορροπημένα γεύματα, κατανάλωση ποιοτικών πηγών υδατάνθρακα ώστε να διασφαλίσουμε την υγεία της μητέρας και την σωστή ανάπτυξη του εμβρύου.
Η γλυκόζη στην κύηση
Η διαθέσιμη γλυκόζη από την μητέρα είναι το βασικό καύσιμο υλικό για την ανάπτυξη του εμβρύου και την εγκεφαλική του λειτουργεία. Είναι λοιπόν σημαντικό τα επίπεδα γλυκόζης να παρουσιάζουν μια σταθερή εικόνα με αποφυγή σοβαρών και συχνών υπό και υπέρ γλυκαιμιών. Εδώ να τονίσουμε πως σοβαρές υπογλυκαιμίες (<54 mg/dl) είναι πιο συχνές σε εγκύους με ΣΔ τύπου 1 και ιδίως στο 1ο τρίμηνο. Στα πλαίσια αυτά η σύσταση για την τιμή γλυκόζης προ ύπνου είναι : Όχι <90 mg/dl.
Αλλά και οι συχνές υπεργλυκαιμίες ιδίως κατά το 1ο τρίμηνο όπου και πραγματοποιείται η οργανογένεση ( μέχρι και 10η εβδομάδα) δείχνουν να αυξάνουν το ρίσκο περιγεννητικών ανωμαλιών ή την πιθανότητα αποβολής.
Οι συστάσεις συχνά μιλάνε και για επιθυμητή τιμή γλυκοζυλιομενης = 6% , εάν αυτή μπορεί να επιτευχθεί με αποφυγή όμως υπογλυκαιμιών. Οι συστάσεις ή στόχοι εδώ να τονίσουμε ότι προσαρμόζονται στην κάθε γυναίκα σε συνεργασία με την ομάδα γιατρών που την παρακολουθεί.
Για τις έγκυες με ΣΔ τύπου 1 που χρησιμοποιούν αντλίες ινσουλίνης το επιθυμητό εύρος τιμών γλυκόζης είναι 63-140 mg/dl. Ένας γλυκαιμικός έλεγχος με αρκετά ‘στενά’ όρια όπου καταλαβαίνουμε αρχίζουμε να αποδεχόμαστε ως φυσιολογικά και επίπεδα σακχάρου πχ 65 mg/dl ή 70 mg/dl που πριν την εγκυμοσύνη ίσως τα θεωρούσαμε υπογλυκαιμίες. Όταν τώρα η αντλία συνδυάζεται με ένα σύστημα συνεχούς καταγραφής τότε θέλουμε η έγκυος να βρίσκεται πάνω από το 70% του χρόνου/ ωρών μέσα σε αυτό το εύρος τιμών .
Πώς αλλάζουν οι ανάγκες σε ινσουλίνη κατά την κύηση
Η εγκυμοσύνη χαρακτηρίζεται από μια εικόνα ινσουλινοαντίστασης λόγω των ορμονών που παράγονται από τον πλακούντα ακριβώς για την ανάπτυξη του εμβρύου. Οι ορμόνες αυτές κάνουν την δράση της ινσουλίνης πιο δύσκολη και για αυτό μιλάμε για μια αυξανόμενη ινσουλινοσαντίσταση με υψηλότερες τιμές γλυκόζης σαν αποτέλεσμα.
Η σταδιακή αύξηση σε ανάγκες ινσουλίνης παρατηρείται μετά το πρώτο τρίμηνο γύρω στην 24η – 36η εβδομάδα.
Ακολουθεί μια μικρή ελάττωση στις ανάγκες μετά και μέχρι την τελική ημερομηνία τοκετού και την πιο σημαντική ελάττωση ( 50-60%) στις μονάδες/ ανάγκες σε ινσουλίνης και αυξημένη ευαισθησία στην δράση της την έχουμε αμέσως μετά τον τοκετό.
Πρόσληψη βάρους στην εγκυμοσύνη (Institute of Medicine, 2009)
Οι στόχοι πρόσληψης βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για όλες τις γυναίκες είναι οι ίδιοι, ανεξαρτήτως εάν υπάρχει διάγνωση με ΣΔ τύπου 1. Και εξαρτώνται από το βάρος και Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) της γυναίκας προ – εγκυμοσύνης.
Για παράδειγμα εάν ο ΔΜΣ είναι σε φυσιολογικά επίπεδα ( 18.5-24.9 kg/m2) τότε η επιθυμητή αύξηση βάρους είναι μέχρι και 15.9kg.
Σε υπέρβαρες γυναίκες προ εγκυμοσύνης με ΔΜΣ 25-29.9 kg/m2 η αύξηση σε βάρος να μην ξεπερνά τα 11.3 kg , με ανώτατη αύξηση την εβδομάδα τα 300gr.
Τέλος σε γυναίκες με ΔΜΣ >30 kg/m2 τότε ο στόχος πρόσληψης βάρους είναι 5-9.1 kg καθ’ όλη την κύηση.
Αξίζει να τονίσουμε πως οι ανάγκες σε ενέργεια για την έγκυο αυξάνουν μόνο κατά 200 θερμίδες και μόνο στο 3ο τρίμηνο! Προσοχή λοιπόν , γιατί μάλλον δεν τρώμε για δύο!
Διαιτητική παρέμβαση
Βασικό όπως αναφέραμε για κάθε έγκυο με ΣΔ τύπου 1 είναι να κρατήσει όχι μόνο χαμηλότερες τιμές γλυκόζης αλλά και με μικρότερες διακυμάνσεις μέσα στο 24 ώρο αποφεύγοντας τις υπογλυκαιμίες. Απαραίτητοι σε αυτή την διαδικασία , οι υδατάνθρακες! Αναγκαίοι επίσης και για την ανάπτυξη του εμβρύου. Έχουν θέση σε κάθε γεύμα , σε συγκεκριμένη ποσότητα ανά γεύμα και η οποία προσαρμόζεται ανάλογα με την ανοχή του οργανισμού.
Οι επίσημες συστάσεις αφορούν στην ημερήσια κατανάλωση 175γρ υδατανθράκων, όπου 150γρ από αυτούς προέρχονται από φρούτα, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης ή πολύσπορα και γαλακτοκομικά προϊόντα . Τα υπόλοιπα 25γρ συγκεντρώνονται από αμυλούχα και όχι μόνο λαχανικά. Απαραίτητα σε καθημερινή βάση και στα δύο βασικά γεύματα ώστε να καλύπτουν και τις ανάγκες σε φυτικές ίνες.
Χρειάζεται σύμφωνα με τις συστάσεις και μια σωστή κατανομή των γραμμαρίων αυτών υδατάνθρακα μέσα στην ημέρα , η οποία ξεκινάει με 20γρ για πρωινό, 40 γρ στο μεσημεριανό και βραδινό αντίστοιχα και 2- 4 μικρά σνακ των 10-20 γρ το καθένα. Το μοίρασμα αυτό προσαρμόζεται όπως προ είπαμε και ανάλογα με την ανοχή του οργανισμού που φαίνεται στις μεταγευματικές μετρήσεις ή στην συνεχή καταγραφή.
Για να κάνουμε ακόμα πιο εύκολο το πρωινό, ακολουθούν μερικές προτάσεις.
- Γιαούρτι με φρούτα/ καρπούς
- Φρυγανιές βρώμης με φυστικοβούτυρο / τυρί
- Ομελέτα με ντοματίνια και 1 μικρή φέτα ψωμί
- Ψωμί με αβοκάντο και τυρί ή αυγό
Βασικά σημεία προσοχής , χρειαζόμαστε ξεκάθαρα κενά μεταξύ των γευμάτων, το πρωινό είναι το πιο μικρό γεύμα της ημέρας λόγω πιο έντονης ινσουλινο αντίστασης τις πρωινές ώρες και πάντα σαλάτα με τα κυρίως γεύματα. Πιο αναγκαίο από ποτέ στην εγκυμοσύνη να μιλάμε για προβάδισμα της δόσης της ινσουλίνης σε σχέση πάντα με το γεύμα. Το προβάδισμα αυτό μπορεί να φτάνει και τα 30 λεπτά ιδίως το πρωί.
Διαλέγουμε τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη όπως όσπρια, ρύζι Basmati, βρώμη σε νιφάδες, ψωμί ολικής άλεσης, φρούτα, ξηρούς καρπούς και τα καταναλώνουμε μαζί με λαχανικά, καλά λιπαρά και άπαχη πρωτεΐνη! Κλείνοντας να θυμηθούμε πως συχνά η εγκυμοσύνη είναι η αφορμή να φροντίσουμε λίγο παραπάνω τον διαβήτη μας και έχουμε ένα πολύ δυνατό κίνητρο γι’αυτό!
