Αν και η πλειοψηφία των γονέων έρχεται συχνά αντιμέτωπη με την κατάσταση αυτή, λίγοι γνωρίζουν ότι ορίζεται επιστημονικά και πως οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν από τη φάση αυτή. Παιδιά που «τοποθετούσαν» με χαρά διάφορα τρόφιμα στο στόμα τους, τώρα αρνούνται πεισματικά να δοκιμάσουν νέα, αλλά και πολλές φορές χάνουν γεύσεις που είχαν κατακτήσει. Η παιδική νεοφοβία είναι μια απόλυτα φυσιολογική εξελικτική διαδικασία, την οποία, σε διαφορετικό βαθμό, περνούν αρκετά θηλαστικά. Εμφανίζεται ,κυρίως, αφού το παιδί κλείσει το πρώτο έτος ζωής και κορυφώνεται ανάμεσα στα 2-6 έτη. Συνδιάζεται με την ηλικία κατά την οποία το παιδί αρχίζει να ανεξαρτητοποιείται και μπορεί να ελέγχει τι τρώει. Συνήθως, τα τρόφιμα που δηλώνει αποστροφή είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, τρόφιμα με πικρή ή ξινή γεύση, ψάρι, λευκό ή κόκκινο κρέας, ενώ συνεχίζουν να καταναλώνουν αμυλούχα και γλυκά τρόφιμα. Και σε αυτό το σημείο έρχεται η απογοήτευση των γονέων και η πίεση να φάει το παιδί.

Το σίγουρο είναι οτι δεν θα εμφανίσουν όλα τα παιδιά νεοφοβικές τάσεις και αυτό εξαρτάται από την προσωπικότητα τους. Η εσωστρέφεια, το άγχος, η νευρωτική συμπεριφορά, σε αντίθεση με την ανάζητηση διαφορετικών εμπειριών και γεύσεων, χαρακτηρίζουν ένα παιδί με αποστροφή σε οτιδήποτε καινούριο, συμπεριλαμβανομένου και του φαγητού. Τα παιδιά με αυτά τα χαρακτηριστικά, και μετά την ηλικία των 4 ετών, συνδέουν τα καινούρια τρόφιμα με αηδία/αποστροφή και είναι πολύ δύσκολο να τα δοκιμάσουν. Ανάλογα συναισθήματα υποκινούν και τρόφιμα που έχουν ή «φαίνεται να έχουν» πικρή γεύση.

Τέλος, ο όρος νεοφοβία αφορά αποκλειστικά και μόνο τον φόβο να γευτεί κάτι. Από την στιγμή που θα το καταναλώσει το παιδί, η φοβία έχει ξεπεραστεί, και συζητάμε για αποδοχή του τροφίμου έπειτα.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την φάση αυτή?

Η μαγική λέξη είναι «με ψυχραιμία!» Είναι μια κατάσταση, την οποία μπορείτε να διαχειριστείτε σωστά, και περίπου μετά την ηλικία των 5-8 ετών θα περάσει σε ύφεση.

1)Επανάληψη η μήτηρ πάσης μαθήσεως

Η άρνηση των παιδιών να δοκιμάσουν νέα τρόφιμα φαίνεται πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με την επαναλαμβανόμενη έκθεση τους σε αυτά. Εδώ χρειάζεται επιμονή και υπομονή, καθώς μπορεί να χρειαστεί έως και 10 φορές να παρουσιαστεί το τρόφιμο στο παιδί μέχρι να το αποδεχτεί. Σερβίροντας τακτικά ένα τρόφιμο, ακόμα και αν δεν το φάει, εξοικειώνεται με την οσμή και την όψη του, μέχρι τη στιγμή που παύει να είναι «νέο τρόφιμο»! Επίσης, τοποθετούμε φρούτα και λαχανικά σε σημεία με τα οποία έχει οπτική επαφή το παιδί, είναι εύκολα προσβάσιμα σε αυτό και μπορεί να το πάρει και να το επεξεργαστεί και μόνο του.

2) Σωστή εισαγωγή νέων τροφίμων

Όταν ένα νέο τρόφιμο παρουσιάζεται συνοδευτικά με ένα πολύ οικείο φαγητό για το παιδί, και σε μικρή ποσότητα, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να το δοκιμάσει. Επομένως, δεν σερβίρουμε σε μεγάλη ποσότητα το τρόφιμο για πρώτη φορά, και πάντα το προσφέρουμε με ένα ήδη αγαπημένο φαγητό και στην αρχή του γεύματος, όπου είναι ήδη πεινασμένο. Επίσης, αποφεύγουμε να δώσουμε κάτι για πρώτη φορά που μπορεί να το συνδιάσει με κάτι αρνητικό, όπως ψάρι με κόκαλο μέσα, διότι έχουν απίστευτη μνήμη και θα το θυμούνται για καιρό.

3)Επιλογές και όχι ερωτήσεις

Προσφέροντας εναλλακτικές στο παιδί, παίρνει το ίδιο την πρωτοβουλία για το φαγητό του και αποφεύγουμε μια αρνητική απάντηση. Επομένως, είναι πολύ σοφότερο να ρωτήσουμε το παιδί «θες μήλο ή αχλάδι?» από την κλασική ερώτηση «θες να σου κόψω μήλο?».

4) Επιβράβευση

Η τακτική της ανταμοιβής, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, παραμένει διφορούμενη. Σίγουρα δεν θα βοηθήσει να επιβραβεύσουμε την κατανάλωση ενός τροφίμου με ένα άλλο τρόφιμο, πχ. αν φας τις φακές θα σου δώσω σοκολάτα. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί λαμβάνει το μήνυμα πως η σοκολάτα είναι ο αυτοσκοπός και οι φακές απλά το μέσο προς αυτόν. Από την άλλη μεριά, μικρά βραβεία, λεκτικά ή μη, όπως «μπράβο!», αυτοκόλλητα, μολύβια, κλπ. αυξάνουν την προθυμία του παιδιού να επαναλάβει την πράξη.

5)Σωστό Παράδειγμα

Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο των μικρών μας φίλων είναι και ο μιμητισμός. Έχοντας την τάση να μιμηθούν και να επαναλάβουν πράξεις των γονέων και των μεγαλύτερων παιδιών, είναι πιο εύκολο να δοκιμάσουν κάτι που απολαμβάνουν συχνά και όλοι οι υπόλοιποι στο σπίτι. Επομένως, καταναλώνουμε φρούτα, λαχανικά, όσπρια (τρόφιμα στα οποία δυσκολεύεται το εκάστοτε παιδί) μπροστά του με ευχαρίστηση και άνεση!

6)Δημιουργικότητα

Η φαντασία στο σερβίρισμα του πιάτου, η ενασχόληση του παιδιού στην προετοιμασία του φαγητού, ένα ήρεμο περιβάλλον χωρίς φωνές και οθόνες, και ιδανικά με όλη την οικογένεια μαζί, ενισχύουν το αίσθημα της ασφάλειας και θα μπορεί να δοκιμάσει με μεγαλύτερη άνεση.

7)Ψυχραιμία

Το τελευταίο και σημαντικότερο είναι η ηρεμία και η ψυχραιμία από την μεριά των γονέων/κηδεμόνων. Το άγχος, η πίεση και ο εξαναγκασμός θα φέρουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, πράγμα το οποίο ισχύει σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης του παιδιού και όχι μόνο σε θέματα περί φαγητού. Μην ξεχνάμε πως τα παιδιά αντιλαμβάνονται πιο άμεσα από τους ενήλικες την «δράση-αντίδραση» και μπορούν να συνδιάσουν εύκολα και γρήγορα την κάθε πράξη (πχ. δεν τρώω φρούτο) με το απότελεσμα που φαίρνει αυτή (πχ. η μαμά αγχώνεται και ασχολείται παραπάνω μαζί μου).

Όσο δύσκολο κι αν μοιάζει, με υπομονή, επιμονή, προσπάθεια και χωρίς άγχος αν το παιδί θα φάει, θα περάσει η φάση αυτή με τον ομαλότερο δυνατό τρόπο!

Επιμέλεια: Μαρία Μιχαλοπούλου, MSc., Συνεργάτιδα του γραφείου με εξειδικευση στην παιδιατρική.